27. Bacchus; what’s in a name?

Deze serie gaat over bijzondere cq zeldzame druivenrassen.  Meestal betreft het dan eeuwenoude, bijna in de vergetelheid geraakte lokale rassen. Maar vandaag wil ik graag de aandacht vestigen op een totaal andere categorie: de “moderne” gekruiste rassen, met als voorbeeld Bacchus.
De naam is natuurlijk zeer toepasselijk gekozen; Bacchus: de god van de wijn!

Nieuwe kruisingen worden altijd met een bepaalde reden gemaakt; het gebeurt in alle takken van de “gedomesticeerde flora en fauna”. Het is meestal een poging om de natuur in de richting te dwingen om de goede eigenschappen van de ene ouder te combineren met die van de andere ouder . Dat kan in het geval van wijndruiven gaan om de smaak, de opbrengst per hectare, (on)gevoeligheid voor ziektes, snellere rijping etc.

Bacchus is ontstaan in 1933 in de Geilweilerhof te Siebeldingen Duitsland, doordat dr.Peter Morio een kruising Riesling-Sylvaner kruiste met de Müller Thürgau (zelf weer een kruising van Riesling en Chasselas). Het resultaat was een ras, dat vroeger rijpte dan de Riesling, dus geschikt was om te planten op plekken, waar de Riesling niet tot rijping kan komen. Daarnaast leverde de Bacchus grote opbrengsten, met een behoorlijk suikergehalte. Het ras werd in 1972 officieel toegelaten en mocht zich vrij snel in een grote populariteit verheugen door genoemde eigenschappen, met name in landen als Engeland, Nederland en Belgie en Duitsland.
Daar kwam nog bij, dat Bacchus een overweldigende neus heeft, te vergelijken met de Sauvignon blanc, maar niet zo hoog in de zuren als deze. Vlierbloesem, peer en allerlei exotisch fruit komen bij je op, als je een mooi gemaakte Bacchus proeft. Het resultaat was, dat er snel meer dan 3500 hectare Bacchus in Duitsland alleen al was aangeplant.

Maar zoals zo vaak het geval, de natuur laat zich niet zo gemakkelijk dwingen en dus bleek ook dit niet allemaal rozengeur en manenschijn: als Bacchus niet volledig rijpt (te weinig zon krijgt) komen ook de suikers niet en is het dus helemaal niets. Als hij te goed rijpt kreeg men grote hoeveelheden suikerrijke en heerlijk geurende wijn, maar met een veel te laag zuurgehalte om nog van een mooie balans te kunnen spreken en dit deed ook de(Trocken-Beeren-)Auslese-versies geen goed.  Deze waren veel te lomp en zwaar. Ook hier bleek te gelden: meer is niet altijd beter!!  Daar kwam bij, dat hij niet tegen een al te grote blootstelling aan de zon kan; als je niet oppast verbranden de druiven aan de struik!! Ook bij Bacchus kun je slechts met veel inspanning , kennis en kunde een mooi resultaat behalen.

Wat resteert is op dit moment nog een areaal van ongeveer 2000ha en dat wordt steeds minder. Er zijn een aantal wijnboeren, die inmiddels Bacchus op de juiste waarde weten te schatten en hier veel energie in willen steken: sterke opbrengstreductie, goed bladermanagment, de juiste plekjes en het juiste oogstmoment kunnen voor een erg verleidelijke , aromatische en toch enigszins frisse wijn zorgen, die het erg goed doet als aperitief of bij oosterse gerechten. Zoals de Bacchus van Jurgen Hofmann uit het Taubertal. Eigenlijk is ook hier al sprake van een revival van een ras dat een beetje in de vergetelheid dreigde te raken….

26. Lagrein ; dat bedoel ik nou….!

In de serie ‘bijzondere druivenrassen’ vandaag een schoolvoorbeeld van wat verbeterde technieken in wijngaard en kelder kunnen doen: Lagrein.

In onze studententijd gingen we naar Val Gardena, een van de mooiste skigebieden wat mij betreft, gelegen in de Dolomieten, in Alto Adige of liever Süd-Tirol, want we zijn hier in het duitstalige deel van Italie dat vroeger bij Oostenrijk hoorde.
De mensen zijn hier nog trots op hun verleden en koesteren een aantal overblijfselen daarvan.  Het Ladinisch als oude Volkslatijnse taal, het houtsnijwerk en hun lokale wijn: de lagrein. Ik herinner me deze nog als zwaar, donker, bitter, vol, zeg maar de Guinness onder de wijnen. Best lekker in de koude Dolomietensneeuw bij een bord stevige lokale kost, maar niet direct om de auto mee af te laden.

Maar net als in de rest van de wereld kwam hier verandering in met het aantreden van een nieuwe generatie wijnmakers die nieuwe technieken omarmden om daarmee het beste uit hun regionale trots te halen. En met succes! Als je nu de stukjes op internet leest dan zou je de indruk kunnen krijgen dat Lagrein weinig tannines heeft en niet meer dan “medium-bodied” is. Maar dat is het resultaat van alle inspanningen en ontwikkelingen bij de wijnboer.

De Lagrein is een oud druivenras; reeds in de middeleeuwen wordt er melding van gemaakt. En er zijn leuke anekdotische verhalen in omloop. Door de ene vorst werd hij verboden, omdat zijn soldaten het veel te lekker vonden. Het gevolg daarvan laat zich raden… Een andere vorst maakte er de officiele staatsdrank van, vanwege zijn eigen voorkeur. Het kan verkeren.
Ook over de afkomst deden natuurlijk de wildste verhalen de ronde, maar moderne DNA-technieken laten zien dat het een kruising is van Teroldego(een andere lokale druif uit de streek) met een nog onbekend ander ras, en dat er familiale verwantschap bestaat met Marzemino, Dureza (en dus Shiraz), Refosco en Pinot noir. Een herkomst uit Griekenland of verwantschap met Schiava is hiermee minder waarschijnlijk geworden.

Zoals gezegd, Lagrein wordt voornamelijk verbouwd in Alto Adige en het grensgebied met Trentino. Er zou zo’n 400-500 hectare mee beplant zijn. Het is een druif die veel warmte nodig heeft en daarom zul je hem voornamelijk in de vlakke dalen aantreffen, in tegenstelling tot een aantal witte rassen, die juist baat hebben bij de frisse minerale berghellingen. De plant heeft sterk de neiging om uitlopers te vormen: dit vergt dus veel werk in de wijngaard. Als er niet flink gesnoeid wordt en de productie gereduceerd blijft wordt het niet veel soeps. Hier zien we dus al de eerste inspanningen in de wijngaard.  Het is belangrijk dat de druif volop zon krijgt en goed rijpt om tot een goed resultaat te komen.

In de kelder zijn er dan weer diverse technieken om het tanninegehalte beperkt te houden. Korte maceratie, binden en neer laten slaan van de taninnes en rijping op hout zijn zo enkele mogelijkheden. Dan ontstaat een wijn met mooi donkerrood fruit,  en altijd toch een zeker rustiek bittertje in de achtergrond, intens gekleurd, krachtig, aards en met een intense fruitigheid waarin kersen, zwarte bosbessen, chocolade, pruimen, menthol en een peperige kruidigheid , donker van kleur (Lagrein Dunkel of Scuro genoemd), meer een “germaanse stijl” dan italiaans. Ook de rosé (Lagrein Kretzer of Rosato) is een serieuze wijn, met datzelfde fruit, droog en vol.Ook wat kruiden en bloemen op de achtergrond. Niet overdadig maar elegant. Frisse aanzet, zachte structuur, goede ruggengraat, niet te zwaar maar ook weer niet te dun of licht, verrassend tanninerijk (maar wel zacht) en mineraal in de lange finale.
Daarnaast leent de Lagrein zich uitstekend om fraaie blends met Merlot of Cabernet Sauvignon van te maken en ook met de Schiava (ofwel Vernatsch) worden lokaal wijnen gemaakt, zoals bijv. St.Magdalener.

Onze leverancier is Wilhelm Walch.  Dit familiebedrijf heeft 2 merken; Wilhelm Walch en (zijn echtgenote) Elena Walch, het merk waar de meeste promotie voor wordt gemaakt. Hier tref je een filmpje van een proefsessie van de 2010 Elena Walch Lagrein en hier een van enkele andere lagreins, dat heel aardig de potentie en de variatie in Lagreinwijnen aangeeft.
Nieuwsgierig geworden? Hier vind je mijn bijbehorende aanbieding.